Het klimaat is een probleem, en dat we dit moeten aanpakken staat vast. Je hoort dan veel over ‘degrowth’ en ‘consuminderen’… versta ‘Je zal niet meer dezelfde luxe kennen als nu.’ Deze boodschap schrikt de gemiddelde consument af, waardoor deze zich afkeert van de kern van het probleem.

Wat is het alternatief?

Kunnen we geen andere boodschap geven… met een ander zakenmodel, zoals abonnementen?

Wanneer het gaat over ‘Sustainability’ bij het gebruik van goederen, kom je dikwijls het 4R-framework tegen: ‘Reduce, Reuse, Repair and Recycle’ [1]. Deze elementen passen perfect in de Retentie-Economie. Het is een andere kijk op het verminderen van verspilling, Muda, waar ik het in mijn boek over heb.

Reduce: ‘Planned longevity’ in plaats van ‘planned obsolescence’

Een eerste reden waarom de milieu-impact daalt door het aanbieden van abonnementen is dat leveranciers die producten als dienst aanbieden, er alle belang bij hebben dat deze langer meegaan. Ik wil niet zo ver gaan te stellen dat geplande veroudering (‘planned obsolescence’) momenteel systematisch in het ontwerp van producten ingebouwd is, maar voor de huidige aanbieders is het ideale scenario dat je iedere twee jaar, dus wanneer de waarborg afgelopen is, een nieuw toestel koopt. Dit kan zijn doordat je geen updates meer ontvangt, omdat onderdelen – zoals de batterij – van het toestel versleten zijn, of omdat de nieuwe generaties technologisch véél verder staan.

Vergelijk dit nu met een onderneming die een dergelijk toestel als dienst zou aanbieden. Deze heeft er alle belang bij dat dit toestel zo lang mogelijk meegaat. Je wil immers uitstellen dat je klant een nieuw toestel nodig heeft, want hij betaalt énkel maar voor het gebruik. Hoe langer je klant met hetzelfde toestel aan de slag kan blijven, hoe lager jouw kosten zijn.

Reuse: … en toch iedere keer een andere ‘look’.

‘Dingen’ die je als abonnement afneemt, worden intensiever gebruikt. Denk aan een deelwagen van Lync&Co, kledij via Rent-the-Runway, of zware machines van Caterpilar. Wat deze allemaal gemeen hebben, is dat verschillende mensen en organisaties het product gebruiken. Rent-the-Runway biedt een enorme ‘virtuele kleerkast’ aan. Wanneer je uitgekeken bent op één outfit, stuur je die terug, en kan je een andere kiezen… allemaal kwalitatieve stukken van topmerken, en dit voor een prijs die, per keer dat je het draagt, competitief is met ‘wegwerpkledij’ van Temu, Shein of Uniqlo.

Meerdere mensen die dezelfde producten gebruiken, betekent minder materiaalconsumptie, en dus een lagere milieu-impact.

Repair: Snel en goedkoop de klant verder helpen

Toestellen binnen een abonnement worden gebouwd om lang mee te gaan, zodat de aanbieder ze minder snel moet vervangen. Daarnaast hebben die fabrikanten er voordeel bij dat het makkelijk te herstellen is als er toch iets mis gaat. Wanneer één onderdeel het begeeft, of de batterij niet meer zo lang meegaat, is het voor jouw als aanbieder goedkoper om énkel dat onderdeel te vervangen, en niet het héle toestel. 

Wanneer toestellen ontworpen worden om snel herstelbaar te zijn, wordt het ook mogelijk om individuele componenten te upgraden. Dit zal helpen om de rest van de onderdelen nog langer te laten meegaan.

Recycle: Controleer de héle levensduur

Vroeg of laat zal het toestel versleten zijn. Herstellen is niet langer economisch haalbaar, of de technologische basis is écht wel verouderd. Omdat je weet wie je product heeft, kan je dit terughalen van bij je klant in plaats dat het op de afvalberg terechtkomt. Daarna kan je dit op een verantwoorde manier recycleren, iets wat ‘On’ doet met hun abonnement op loopschoenen.

Omdat die schoenen terugkomen, kan je het product verbeteren zodat een volgende generatie langer kan meegaan. Ze hebben dan wel geen IoT-sensoren, maar door steekproeven te doen op de versleten schoenen, kan je ook al veel data vergaren over welke componenten het snelst verslijten en misschien verbeterd kunnen worden. (lees verder onder de afbeelding)

Extra: Efficiënter in gebruik

In ‘De Retentie-Economie’ stel ik dat een succesvol retentiemodel de ‘Muda’ moet elimineren. Dit is alles wat geen waarde bijdraagt voor de klant. Omdat je op vele vlakken minder verspilling hebt, zal er ook tijdens de levensduur van het product minder impact zijn op het milieu.

Wanneer je een maaltijdbox krijgt, zullen de hoeveelheden in principe netjes afgewogen zijn voor de aangeboden recepten, wat maakt dat je minder eten moet weggooien.

De energie die nodig is om met een deelwagen te rijden, komt op rekening van de aanbieder van die dienst. Die heeft er dus zelf belang bij om wagens in zijn park op te nemen die zo zuinig mogelijk zijn.

… maar wat met het transport?

Om af te sluiten toch ook even een kritische bedenking over dit model. Je kan immers ook stellen dat er door al die maaltijdboxen en pakjes met sportschoenen die heen-en-weer gestuurd worden er meer transport is… Ik ben zelf ook heel benieuwd naar een studie die de afweging maakt tussen één camionette die volgeladen een geoptimaliseerde ronde doet met allerlei pakjes of maaltijdboxen, tegenover al die gezinnen die een extra trip naar de supermarkt moeten maken.

Natuurlijk dat abonnementen niet de zilveren kogel zijn die ineens alles gaat oplossen. Zelfs als een vliegtuigmotor zuiniger is en langer meegaat, zal deze nog altijd veel blijven uitstoten. Je zoveelste citytrip zal dus nog altijd een impact hebben. We moeten er ook over waken dat abonnementen niet nét een vorm van overconsumptie worden. Heb je dat gadget wel nodig, of koop je het omdat je toch gratis levering hebt via Amazon Prime? Van de consument wordt dus nog altijd een inspanning verwacht.

Goed toegepast zijn abonnementen een tool in de gereedschapskist om dit probleem aan te pakken… maar andere oplossingen, en een verandering in ingesteldheid, blijven nog nodig.

---

[1] Voor de puristen: Er zijn verschillende sterk gelijkaardige frameworks die soms andere ‘R-en’ gebruiken. Zo kom je ook nog ‘Refuse’ en ‘Repurpose’ tegen (respectievelijk een doorgedreven vorm van ‘Reduce’ en ‘Upcycling’). In dit artikel gaan ze zelfs tot 10